Friday 23 August 2013

Κείμενο Κ. Α. Δαμιανίδη για την Έκθεση Παραδοσιακή Ναυπηγική στο Αιγαίο Ταρσανάδες & Σκαριά, 1998



Παραδοσιακή Ναυπηγική στο Αιγαίο Ταρσανάδες & Σκαριά


Μετά το τέλος της Επανάστασης και κατά τις πρώτες δεκαετίες  τις περιόδου που η Σάμος υπήρξε αυτόνομη ηγεμονία (1834-1912), η ναυτιλία και η ναυπηγική στο νησί παίρνουν πρωτόγνωρες διαστάσεις. Μετά τους Μαραθοκαμπίτες, αξιόλογη ναυτιλία αναπτύσσουν και οι Καρλοβασίτες. 

Στα μέσα του 19ου αιώνα υπάρχουν αρκετά εμπορικά και αλιευτικά σκάφη με καπεταναίους όχι μόνο από τον Μαραθόκαμπο και το Καρλόβασι αλλά και από το Βαθύ, την πόλη της Σάμου, τα Κουμέικα, τους Σπαθαραίους και τη Χώρα. Σε έναν κατάλογο απονομής ναυτικών διπλωμάτων που εξέδωσε η Ηγεμονία το 1852 αναφέρονται 268 σκάφη διαφόρων μεγεθών.

Ήδη στα μέσα του 19ου αιώνα οι περισσότεροι από αυτούς τους τύπους σκαφών χτίζονται σε ναυπηγεία της Σάμου – στο Καρλόβασι, στο Καλαμπάκτασι (Αγ. Ισίδωρος), στο Μαραθόκαμπο και στο Τηγάνιο (Πυθαγόρειο), όπου είχαν εγκατασταθεί ναυπηγοί από άλλες περιοχές του Αιγαίου για δύο λόγους

Πρώτον, επειδή το καθεστώς της ηγεμονίας έδινε τη δυνατότητα στους υπόδουλους ακόμη Έλληνες να εργάζονται με μεγαλύτερη ελευθερία και ασφάλεια και δεύτερον, διότι τα δάση της Σάμου εξασφάλιζαν άφθονη πρώτη ύλη, άριστης ποιότητας στα ναυπηγεία του νησιού. Τα πεύκα του νησιού θεωρείται μέχρι και σήμερα ότι παρέχουν την καταλληλότερη εγχώρια μαλακή ξυλεία για ναυπηγήσεις. Αν και δεν έχουν γίνει εργαστηριακές μελέτες για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τραχείας πεύκης της Σάμου, που καταλαμβάνει το 85% των δασών του νησιού, ιδιότητες όπως η περιεκτικότητα σε ρετσίνι, η ομαλή δομή του ξύλου, οι φυσικές καμπυλότητες των κορμών και η αυξημένη αντοχή σε μηχανικές καταπονήσεις αναφέρονται συχνά ως πλεονεκτήματα του σαμιώτικου πεύκου για τη χρήση του στη ναυπηγική. Παλαιότερα ωστόσο, ένα επιπλέον στοιχείο για τη χρήση σαμιώτικων πεύκων ήταν και η εμπειρία των παραδοσιακών υλοτόμων στην κοπή και ξήρανσή τους με τρόπο που αντοποκρινόταν απόλυτα στις ανάγκες των ναυπηγήσεων. Η παραδοσιακή υλοτομία στο νησί για την παραγωγή ναυπηγίσιμης ξυλείας ίσως έχει τις ρίζες της στην πρώτη περίοδο επανακατοίκησης του νησιού, μετά τα μέσα του 16ου αιώνα.....

Στον Μαραθοκάμπο εκτός από τους Ωρολογάδες είχαν δικό τους ναυπηγείο και τα αδέλφια Στέλιος, Γιώργος και Αντώνης Κάσδαγλης. Ναυπηγείο στο ίδιο μέρος διατηρούσε επίσης και ένας άλλος Σαμιώτης, ο Αλέκος Τσαλαπατάνης, το οποίο αργότερα ανέλαβε ο γιος του Μανώλης. Στον Όρμο Μαραθοκάμπου δούλεψαν ακόμη ο Αιβαλιώτης Γιώργος Αυτιάς, που έχτισε μεγάλα καραβόσκαρα, μετά το 1922, ο Αργύρης Παπαγεωργίου με καταγωγή από τη Σάμο και τη Χίο μαζί με το γιο του Δημήτρη και μεταπολεμικά ο Ιάκωβος Κλεάνθης και ο Διαμαντής Παπαγεωργίου. Ένας άλλος μικρασιάτης ναυπηγός ήταν ο Κώστας Γκιουλπμαξιώτης, που κατασκεύασε και το τελευταίο μεγάλο καραβόσκαρο στον Μαραθόκαμπο. 

Κ.Α. Δαμιανίδης

No comments:

Post a Comment